بخش پرتوهای غیریونساز

 هدف کلی :

آشنایی دانشجویان با کاربردهای پرتوهای غیر یونساز در تشخیص و درمان

اهداف اختصاصی :

در پایان درس دانشجو باید بتواند: 

1 ـ موج را تعریف کند، خصوصیات موج های مکانیکی، الکترومغناطیسی یونساز و غیر یونساز را شرح دهد و تفاوت آن ها را بیان کند.

2 ـ  کاربرد پرتو های نور مرئی، فروسرخ و فرابنفش در پزشکی را شرح دهد.

3 ـ خصوصیات نور لیزر را توضیح داده، مکانیسم های برخورد آن با ماده و کاربردهای آن در پزشکی را بیان نماید.

4  ـ ساختمان چشم و نحوه تشکیل تصویر در شبکیه و چگونگی درک تصویر را توضیح دهد.

5- میدان بینایی، تیز بینی و نحوه تشخیص آن ها را شرح دهد.

6- ساختمان و خصوصیات عدسی های کروی و استوانه ای را تشریح کند.

7- ناهنجاری های کروی چشم، روش های تشخیص آن ها (صفحه تیز بینی و افتالموسکوپی و رتینوسکوپی) و روش درمان آن ها را توضیح دهد.

8- خصوصیات فیزیکی امواج التراسوند، چگونگی تولید آن ها و نحوه برهمکنش آن ها با بافت را توضیح دهد.

9- انواع روش های سونوگرافی و خصوصیات تصویر را توضیح دهد.

10- روش تولید امواج پرفرکانس و کاربردهای آن در دیاترمی و جراحی الکتریکی را شرح دهد.

11- خواص فیزیولوژیکی جریان الکتریسیته و امواج پرفرکانس را شرح داده و راه های محافظت در مقابل خطرات احتمالی آن ها را برشمارد.

فهرست محتوا و ترتیب اراده درس :

جلسه	موضوع
1	انواع موج ها و طبقه بندی آن ها، خصوصیات ذره ای و موجی امواج الکترومغناطیس
2	نور مرئی، فرو سرخ و فرابنفش و کاربردهای آن ها در پزشکی
3	لیزر، ماهیت فیزیکی آن و کاربردهای آن در پزشکی، حفاظت در برابر لیزر
4	انواع عدسی ها، ساختمان چشم و نحوه تشکیل تصویر در آن، نقطه دید دور و نزدیک، تطابق، پیر چشمی
5	دور بینی و نزدیک بینی و روش درمان آن ها
6	انواع آستیگماتیسم و روش درمان آن ها، استفاده از صفحه تیز بینی، رتینوسکوپی و افتالموسکوپی
7	خصوصیات فیزیکی و خواص موجی التراسوند، تعریف امپدانس آکوستیکی، نحوه تولید امواج التراسوند، فرکانس تشدید و کیفیت ترانسدیوسر
8	میدان های دور و نزدیک، اساس تصویر برداری التراسوند، ساختمان مبدل و رزولوشن تصویر
9	تکنیک ها و انواع تصویر برداری التراسوند
10	چگونگی تولید جریان پرفرکانس، خصوصیات بیولوژیک آن ها، کاربرد آن ها در دیاترمی و جراحی الکتریکی، برق گرفتگی

 

روش تدریس :

درس به شیوه سخنرانی و با استفاده از دیتا پروژکتور و نمایش اسلایدهای power point ارائه می گردد .

 مرور درس ها: پرسش و پاسخ در کلاس و بحث درگروه های کوچک

 

وظایف و تکالیف دانشجو :

ـ حضور موثر و مستمر در کلاس

ـ شرکت فعال در پرسش و پاسخ ها و سئوالات مطرح شده

ـ مطالعه مباحث هر جلسه چنانچه آمادگی پاسخ گویی به سوالات مربوط به مبحث جلسه پیشین را داشته باشد

 

روش ارزشیابی دانشجو :

- میزان فعالیت در کلاس 5%

آزمون کتبی پایان ترم 95 %

 

منابع مطالعه :

فیزیک پزشکی، مولفین: دکتر بهروز، دکتر حاجی زاده، دکتر سازگارنیا

فیزیک پزشکی دکتر عقابیان

 

بخش پرتوهای یونساز

هدف كلي:

آشنایی دانشجویان با انواع پرتوهای یونساز و کاربرد آنها در تشخیص و درمان و آشنایی با دستگاه های پرتو تشخیصی و پرتودرمانی

اهداف اختصاصی:

در پايان اين درس دانشجو بايد بتواند:

• اشعه ایکس ، روش های تولید آن ، برخورد آن با ماده و سیستم های تشخیصی با اشعه ایکس در بخش های پرتوتشخیصی و درمانی کاربرد آن ها را در پزشکی بیان نماید.
• هسته های رادیواکتیو، رادیواکتیویته، فرایندهای پرتوزا، آشکارسازی پرتوها، تولید رادیوداروها، سیستم های تشخیصی در بخش پزشکی هسته ای و کاربرد تشخیصی و درمانی آن ها را بیان کند.
• مشخصات فیزیکی انواع پرتوهای یونساز و آثار بیولوژیک پرتوها را بر بافت زنده بداند و اصول حفاظت پرتوی و روش های حفاظت در برابر انواع پرتوها را بیان نماید.

 

 

رئوس مطالب (18 ساعت نظری- ... ساعت عملی)

جلسه	موضوع
1	مقدمه ای بر تصویربرداری پزشکی و آشنایی با انواع دستگاه های پرتو درمانی و پرتوتشخیصی
2	روش های تولید اشعه ایکس- طیف تابش عمومی و اختصاصی اشعه ایکس- اجزائ دستگاه رادیولوژی- معرفی لامپ اشعه ایکس – آشنایی با اجزاء لامپ و طرز کار آن-
3	کمیت و کیفیت تشعشع و عوامل موثر برآن -جذب و پراکندگی اشعه ایکس در بافت -انواع برخوردهای اشعه ایکس با ماده
4	تشکیل تصویر در رادیولوژی - ساختمان فیلم و خصوصیات آن – کیفیت تصویر در رایولوژی و عوامل موثر بر آن
5	هسته ها و فرایندهای پرتوزا- رادیونوکلئید ها و پایداری هسته-فرایندهای رادیواکتیو (نشر آلفا، بتا ، گاما ، تسخیرالکترون و تبدیل داخلی)
6	برهم کنش ذرات و پرتوهای پر انرژی با ماده- عوامل موثر در برد ذرات- رادیواکتیویته (مفهوم و واحدها)- نیمه عمر- انواع رادیونوکلئیدها و روش های تولید آنها- رادیوداروها
7	آشکارساری پرتوها (انواع آشکارسازهای گازی، سنتیلاسیون و نیمه هادی)- دستگاه های تصویربرداری در پزشکی هسته ای (دوربین گاما، پت و اسپکت)
8	انواع پرتوهای یونساز مورد استفاده در پزشکی-آثار و خصوصیات فیزیکی آنها- اثر پرتوهای یونساز بر DNA ،کروموزوم و سلول - عوامل موثر در آثار پرتوی بر سلول- منحنی های بقا سلولی
9	حفاظت در برابر پرتوها- کمیت های دوزیمتری- روش های دوزیمتری- انواع دوزیمترها

 

 

روش های تدریس 

در اين دوره، عمدتاً از روش­ها و فنون آموزشي زير بهره گرفته خواهد شد:

• سخنرانی برنامه ریزی شده
• بحث در گروه­هاي كوچك
• پرسش و پاسخ
• بارش افکار
• یادگیری مبتنی بر مسئله
• استفاده از سیستم های کمک آموزشی شامل اسلاید ، انیمیشن و فیلم

 

 

شيوه ارزشيابي دانشجو:

- ارزشيابي دانشجو به صورت تکوینی یا تراکمی به روش زیر انجام مي‌شود

• آزمون کتبی شامل: آزمون چند گزینه ای در پایان ترم
  • میزان فعالیت در کلاس 5%
  • آزمون کتبی پایان ترم 95 %

 

 

وظایف و تکالیف دانشجو :

ـ حضور موثر و مستمر در کلاس

ـ شرکت فعال در پرسش و پاسخ ها و سئوالات مطرح شده

• مطالعه مباحث هر جلسه چنانچه آمادگی پاسخ گویی به سوالات مربوط به مبحث جلسه پیشین را داشته باشد

 

منابع مطالعه:

• فیزیک پزشکی برای دانشجویان پزشکی و دندانپزشکی. مدیر تالیف: دکتر محمد علی عقابیان